مسعود فراستی در جلسه نقد و بررسی فیلم «جدایی نادر از سیمین» در «کافه
کراسه» در مقدمه سخنان خود با بیان اینکه لازمه محتوا فرم است، گفت:
بدون فرم محتوا در کار نیست و مضمون، محتوا نیست، نیت نیست، تم نیست و
باید گفت محتوا چیزی نیست که تا فرم نیست.
فرم یادگرفتنی نیست، زندگی کردنی است
وی با اشاره به مثالی در این باره افزود: سینما هنر فضاست و شما به
اندازه‌ای که فرم داری محتوا داری و به اندازه ای که بلدی حرف بزنی
حرفی برای گفتن داری. فراستی ادامه داد: اینکه فیلمنامه و مضمون دینی
است، هیچ ربطی به من منتقد ندارد، این مهم است که فرم گرفته باشد و از
طریق این فرم محتوا تولید می‌شود و وقتی فرم محتوا ایجاد کرد فرم و
محتوا یکی می‌شوند و قابل انفکاک نیست.
وی با بیان اینکه هر فیلمسازی جهان بینی شرقی یا غربی و... دارد،
تأکید کرد: این جهان بینی در نقد وجود دارد و من آن را در خودم حذف
نمی‌کنم و واکنش‌های خودم را سانسور نمی‌کنم و این یعنی سلیقه و بدانید
فرم یادگرفتنی نیست، زندگی کردنی است!
«جدایی نادر از سیمین» متوسط بد است
مسعود فراستی در ادامه با اشاره به فیلم «جدایی نادر از سیمین» گفت:
فیلم از لحاظ فرم بد است، متوسط بد است و از یک جهت بهتر از فیلم
فارسی های این روزهاست. وی در عین حال افزود: اما از یک لحاظ «جدایی
نادر از سیمین» از فیلم فارسی بدتر است و آن اینکه فیلم فارسی ها
امروزی ادعایی ندارند و می‌خواهند تو را بخندانند اما فیلمی که می‌گوید
مهمترین مسئله اخلاقی را دارد صحبت می‌کند و از پس آن بر نمی‌آید خیلی
بد است چرا که ادعای عجیب و غریبی دارد. این منتقد سینما با بیان اینکه
در ابتدای فیلم «جدایی نادر از سیمین» همه قاضی هستند، اظهار داشت: در
این سکانس علت جدایی سیمین و دلیل مخالفت نادر عنوان می‌شود و قاضی
می‌پرسد چرا؟ که سیمین جواب می‌دهد که چون نمی‌خواهد دخترش در این فضای
دروغ زندگی کند و قاضی می‌گوید که شوخی می‌کنید و بروید. وی با بیان
اینکه این دادگاه و دادگاه پایانی فیلم نمایشی است، با رد امکان ایجاد
چنین دادگاهی در واقعیت، افزود: دادگاه پایانی نمایشی تر است چرا که
دختر در دادگاه می‌آید و اگر در همان اول می‌آمد، فیلم تمام شده بود.
فراستی با بیان اینکه «جدایی نادر از سیمین» هم در واقعیت و هم در
ساختار خود منطقی ندارد، درباره فیلمنامه این فیلم نیز گفت: فیلمنامه
با دو حفره اساسی روبه روست. یکبار جایی که صحنه تصادف را نمی‌بینیم و
اگر می‌دیدم فیلم لو می‌رفت و نمی‌توانست جلو برود و دوم اینکه دختر
پول را می‌بیند اما چیزی نمی‌گوید. وی با بیان اینکه «جدایی نادر از
سیمین» هیچ تعلیقی ندارد، گفت: تعلیق ارائه همه داده ها به بیننده است
و نه ندادن آنها! ندادن داده ها دلهره می‌آورد که در لحظه تمام می‌شود
و این در حالی است که تعلیق یک کار بالنسبه فلسفی است. این منتقد
سینمایی در ادامه با اشاره به شخصیت پردازی در فیلم «جدایی نادر از
سیمین» گفت: «جدایی نادر از سیمین» شخصیت ندارد و شخصیت مدار نیست. وی
افزود: ما باید نادر را بشناسیم در حالی که تعدادی کنش از او می‌بینیم،
کارمند بانک است، ته ریش می‌گذارد و اصولی است، دعوا می‌کند و از 200
تومانش نمی‌گذرد اما با زن چادری به ظاهر مسلمان کاملاً غیر اصولی
برخورد می‌کند.
فراستی با بیان اینکه رابطه نادر با پدر نیز دکوراتیو است، ادامه داد:
این مسئله در صحنه حمام دیده می‌شود در حالی که برعکس آن را می‌توانید
در مصیبت پدر و پسر در فیلم
Crash
ببینید.
زن به ظاهر مسلمان «جدایی نادر از سيمين» موجب فریب خوردن داوران دوره
29 فجر شد
وی همچنین رابطه راضیه با پدر بیمار را غیرانسانی دانست و گفت: اینکه
این زن چادری است و حاضر نیست روی قرآن دست بگذارد موجب فریب خوردن
داوران دوره 29 فجر شد، در حالی که این زن به ظاهر مسلمان و شوهرش مثل
روشنفکرهاست. فراستی درباره ادعای فیلم نیز گفت: جواب اخلاق انسان مدرن
این است که برای بقا دروغ می‌گوید و این سخن ماقبل سوفسطایی است و فیلم
ادعا می‌کند می‌شود دروغ گفت و همه ما ناظریم و مجازیم.
وی با بیان اینکه فیلم بر اساس دروغ استوار است، افزود: آیا حتی اگر
بگوییم در واقعیت بیشتر از این دروغ وجود دارد، باید به فیلم بارک
الله گفت؟ اما فیلم باید مستقل از واقعیت و فیلمساز و متکی به خود
باشد اما آدم های «جدایی نادر از سیمین» ساخته نشده‌اند.
فراستی با بیان اینکه حرف نهایی فیلم مهاجرت است، تأکید کرد: چرا با
جرأت از مهاجرت صحبت نمی‌کنیم؟! خود و خانواده مان می‌رویم خارج بعد
می‌بینیم بد شده است برمی‌گردیم و 500 میلیون می‌گیریم و سر آقایان
کلاه می‌گذاریم؟
در خارج کسی نمی‌داند «جدایی نادر از سيمين» در فجر جایزه گرفته است
این منتقد سینما با اشاره به جهانی شدن «جدایی نادر از سیمین» گفت: در
خارج کسی نمی‌داند که این فیلم در فجر جایزه گرفته است و آن را فیلمی
اپوزیسیونی می‌دانند که ایران را اگزوتیک و مدرن معرفی می‌کند که با
معرفی اگزوتیک قبادی و مخملباف متفاوت است. وی با بیان اینکه فیلم
«جدایی نادر از سیمین» در خدمت تحریم سینمایی ایران است، افزود: اینکه
اگر اسکار به این فیلم بدهند به معنی سیگنال مثبت آنهاست شوخی است.
فراستی با بیان اینکه جشنواره های جهانی از دو - سه دهه پیش سیاسی شده
است، تأکید کرد: تمایل زیبایی شناسی این جشنواره ها کمتر است تا وجه
سیاسی آنها و منتقدان صاحبان سبک کمترین تأثیر را در آنها دارند و
بیشتر مدیران سیاسی و بساز بفروش، این جشنواره ها را اداره می‌کنند.
وی با بیان اینکه فیلم «بچه های آسمان» در اسکار به یک فیلم ضعیف تر
باخت، دلیل این باخت را پایان بندی سیاسی فیلم «بنینی» دانست و گفت:
در اسکار امسال «جدایی نادر از سیمین» رقیبی ندارد و ممکن است برگزار
کنندگان شیطنت کرده و جایزه را مشترکاً به «جدایی نادر از سیمین» و
فیلم اسرائیلی بدهند و با اینکار چند نشان را زده‌اند.
